Категорије

Dr Borče Ilievski
Filozofski fakultet Univerziteta „Sv. Kirilo i Metodije“
Skoplje, Makedonija

 

TURCI U KRALJEVINI SHS/JUGOSLAVIJI. DEMOGRAFSKA ANALIZA NA OSNOVU POPISA STANOVNIŠTVA 1921. I 1931.

God. XXXVI, 1/2018, str. 35-54
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2018.1.ili.35-54

 

APSTRAKT/REZIME: Na osnovu objavljenih statističkih materijala popisa u Kraljevini SHS/Jugoslaviji iz 1921. i 1931. godine, u članku se daje demografska analiza turske manjine u prvoj jugoslovenskoj državi. Statistički i popisni materijali se upoređuju sa većim brojem istoriografskih, etnografskih i antropogeografskih studija, koje ponekad daju sasvim različitu sliku o brojnosti i strukturi turskog stanovništva, odnosno o popisanom stanovništvu koje koristi turski jezik (prema tadašnjoj statističkoj metodologiji). U radu se posmatraju i migraciona kretanja, odnosno iseljavanje Turaka u međuratnom periodu na osnovu većeg broja demografskih pokazatelja.

 

KLJUČNE REČI: Turci, Kraljevina Jugoslavija, migracije, demografske promene, popis stanovništva

 

REFERENCE:

  • Albansko stanovništvo u Socijalističkoj Republici Makedoniji. Beograd: Književne novine, 1988.
  • Banac, Ivo. The National Question in Yugoslavia, Origins, History, Politics. Itaca and London Cornell University Press, 1984.
  • Bandžović, Safet. „Iseljenička politika balkanskih država i pitanje muslimana (1878–1941)“. Almanah, br. 29–30, (Podgorica, 2005), 187–234.
  • Čalić, Mari-Žanin. Istorija Jugoslavije u 20. veku. Beograd: Clio, 2013.
  • Čučković, Manojlo R. „Varošica Sveti Nikole na Ovčem Polju“. Glasnik skopskog naučnog društva, XV–XVI, (Skoplje, 1936), 281–289.
  • Definitivni rezultati popisa stanovništva 1921 godine. Sarajevo: Opšta državna statistika, 1932.
  • Definitivni rezultati popisa stanovništva od 31 marta 1931 godine, knjiga I, Prisutno stanovništvo, broj kuća i domaćinstava. Beograd: Državna statistika, 1937.
  • Die Gliederung der Bevölkerung des ehemaligen Jugoslawien nach Muttersprache und Konfession nach den unveröffentlichen Angaben der Zählung ven 1931. Wien, 1943.
  • Filipović, Milenko. Severna veleška sela. Beograd: Srpska kraljevska akademija, 1935.
  • Filipović, S. Milenko. „Etničke prilike u Južnoj Srbiji“. U: Spomenica dvadesetpetogodišnjice oslobođenja Južne Srbije 1912–1937. Urednik Aleksa Jovanović, 387–497. Skoplje: Odbor za proslavu dvadesetpetogodišnjice oslobođenja Južne Srbije, 1937.
  • Gadzhanov, Dimitar G. „Mjusjumanskoto naselenie v novoosvobodenite zemi“. V: Nauchna ekspedicija Makedonija i Pomoravieto, 1916 g. S“st. Pet“r Hr. Petrov, 231–279. Sofija: Universitetsko izdatelstvo „Sv. Kliment Ohridski“ 1993.
  • Hadži Vasiljević, Jovan. „Muslimani naše krvi u Južnoj Srbiji“. Brastvo, 32, (Beograd, 1925), 21–95.
  • Hadzhidinev, Kiril. Dojran. Sofija: Izdatelstvo na nacionalnija syvet na otechestvenija front, 1960.
  • Hoxha, Hairedin. „Proces nacionalne afirmacije albanske nacionalnosti u Jugoslaviji: izabrana poglavlja“. Časopis za kritiko znanosti, br. 51, 52, (Ljubljana, 1982), 237–248.
  • Ishirkov, Anastas. „Pytuvane v Makedonija i Pomoravija“. V: Nauchna ekspedicija Makedonija i Pomoravieto, 1916 g. S“st. Pet“r Hr. Petrov, 106–117. Sofija: Universitetsko izdatelstvo „Sv. Kliment Ohridski“, 1993.
  • Ivanov“, Jordan“. B“lgarite v“ Makedonija. Sofija: Bylgarskata akademija na naukite, 1915.
  • Jagodić, Miloš. Srpsko-albanski odnosi u Kosovskom vilajetu. Beograd: Zavod za udžbenike, 2009.
  • Jagodić, Miloš. Novi krajevi Srbije (1912–1915). Beograd: Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, 2013.
  • Jagodić, Miloš. „Procena demografskih gubitaka Srba u periodu 1910–1921“. Srpske studije, knj. 6, (Beograd, 2015), 11–65.
  • Janjetović, Zoran. Deca careva pastorčad kraljeva. Nacionalne manjine u Jugoslaviji 1918–1941. Beograd: INIS, 2005.
  • Jovanović, Vladan. „Interministerijalna konferencija Kraljevine Jugoslavije o iseljenju ’neslovenskog elementa’ u Tursku (1935)“. Prilozi, br. 35, (Sarajevo, 2006), 105–124.
  • Jovanović, Vladan. „Iseljavanje muslimana iz Vardarske banovine – između stihije i državne akcije“. U: Pisati istoriju Jugoslavije: Viđenje srpskog faktora, Zbornik radova. Urednik Mile Bjelajac, 79–99. Beograd: INIS, 2007.
  • Jovanović, Vladan. Vardarska banovina 1929–1941. Beograd: INIS, 2011.
  • Jovanović, Vladan. Slike jedne neuspele integracije, Kosovo, Makedonija, Srbija, Jugoslavija. Beograd: Peščanik, 2014.
  • Kočović, Bogoljub. Etnički i demografski razvoj u Jugoslaviji od 1921. do 1991. godine (po svim zvaničnim a u nekim slučajevima i korigovanim popisima), sveska I. Paris: Bibliothėque Dialogue, 1998.
  • Kostić, Mita. „Iz istorije kolonizacije Južne Srbije krajem prošlog veka“. Glasnik skopskog naučnog društva, 12, (Skoplje, 1933), 235–241.
  • Krasnići, Mark. „Orahovac, antropogeografska monografija varošice“. Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, II, (Priština, 1957), 87–143.
  • K“nchov, Vasil. Izbrani proizvedenija, tom II. Sofija: Izdatelstvo nauka i iskustvo, 1970.
  • K“nchov, Vasil. Makedonija etnografija i statistika. Sofija: Akad. izd. prof. Marin Drinov, 1996, (2. reprint izdaњe).
  • Makkarti, Dzhastin. Sm“rt i izgnanie Etnichesko prochistvane na osmanskite mjuslimani 1821–1922. Sofija: Universitetsko izdatelstvo „Sv. Kliment Ohridski, 2010.
  • Naimark, Norman М. Fires of Hatred. Ethnic Cleansing of Twentieth-Century Europe. Harvard: Harvard University Press, 2001.
  • Petrović, Rudolf. Polog antropogeografski prikaz. Zagreb: Preporod, 1942.
  • Pezo, Edvin. „Komparativna analiza jugoslovensko-turske konvencije iz 1938. i „džentlmenskog sporazuma“ iz 1953. Pregovori oko iseljavanje muslimana iz Jugoslavije u Tursku“. Tokovi istorije, br. 2 (2013), 97–120.
  • Piraku, Muhamed. „Kulturno-prosvetni pokret Albanaca u Jugoslaviji 1919–1941“. Jugoslovenski istorijski časopis, br. 1–4, (1978), 356–370.
  • Poranešnite balkanski vojni (1912–1913), izveštaj na Karnegievata balkanska komisija. Skopje: Kultura, 2000.
  • Prifti, Kristaq. Popullsia e Kosovёs 1831–1912. Tiranё: Akademia e Shkencave Shqipёrisё, 2014.
  • Radovanović, М. V. „Stanovništvo Prizrenskog podgora“. Glasnik Muzeja Kosova i Metohije, IX, (Priština, 1964).
  • Rusić, Branislav. Župa Debarska. Skoplje: Filozofski fakultet, 1957.
  • Salname na Vilaetot Kosovo, prevod od Osmansko – turski jazik. Prevod i komentari Dragi Ǵorgiev i Ahmed Šerif. Skopje: Sojuz na Turskite Nevladini Organizacii vo Makedonija, 2012.
  • Srpski izvori za istorijata na makedonskiot narod 1912–1914. Izbor, redakcija i komentari Gligor Todorovski. Skopje: Institut za nacionalnu istoriju, 1979.
  • Trifunoski, Jovan F. „Ovčepoljska kotlina“. Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena, 42, (1964), 585–762.
  • Stanovništvo predratne Jugoslavije po veroispovesti i maternjem jeziku po popisu od 31.III.1931 godine – pregled po srezovima, Državni statistički ured, serija II, sveska 3. Beograd: Državna statistika, 1945.
  • Trifunoski, Jovan F. Kočanska kotlina, seoska naselja i stanovništvo. Skopje: i., 1970.
  • Trifunoski, Jovan F. Polog (antropogeografska proučavanja). Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti,
  • Trifunoski, Jovan F. „Oblast Babune i Topolke“. Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena, 47, (Zagreb, 1977), 127–290.
  • Trifunoski Jovan F. „Savremeni etnički procesi u Skoplju“. Etnološki pregled, br. 13, (1975), 123–1
  • Trifunoski, Jovan F. Bitoljsko-prilepska kotlina, antropogeografska proučavanja. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti,
  • Urošević, Atanasije. „Vučitrn“. Glasnik skopskog naučnog društva, XIX, (1938), 215–230.
  • Urošević, Atanasije. Gnjilane. Beograd: b. i.,
  • Urošević, Atanasije. Ohrid geografska monografija. Skopje: Filozofski fakultet na Univerzitetot, 1957.
  • Urošević, Atanasije. O Kosovu antropogeografske studije i drugi spisi. Priština, Gnjilane: Institut za srpsku kulturu, 2001.
  • Vujičić, Ant. Mil. Rečnik mesta u Oslobođenoj oblasti Stare Srbije. Po službenim podatcima. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije, 1914.