Категорије

MA Momir Ninković
Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu, doktorand
Beograd, Republika Srbija

 

MISIJA BOGDANA CRNOBRNJE U MOSKVI I PITANJE ODUSTAJANJA OD TRGOVINSKIH PREGOVORA ZA 1948. GODINU

God. XXXVI, 2/2018, str. 117–138
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2018.2.nin.117-138

 

APSTRAKT/REZIME:

U članku je, kroz tok i ishod misije Bogdana Crnobrnje u Moskvi, razmatrano pitanje odustajanja od trgovinskih pregovora između Jugoslavije i Sovjetskog Saveza za 1948. godinu. Prikazani su početni stavovi obe strane u pregovorima i kako se postepeno pod uticajem politike, u jednom osetljivom periodu, menjalo sovjetsko držanje prema jugoslovenskim zahtevima. Nastojali smo da ukažemo i na određene posledice ovakve sovjetske odluke na privredne prilike u Jugoslaviji, kao i da rasvetlimo pitanja u vezi sa kasnijim sovjetskim negiranjem izjave Alekseja Krutikova od 26. februara 1948. Rad je zasnovan na neobjavljenim dokumentima arhiva u Republici Srbiji i Ruskoj Federaciji, objavljenim zbirkama dokumenata, memoaristici i stručnoj istoriografskoj literaturi.

 

KLJUČNE REČI: Jugoslavija, Sovjetski Savez, 1948, trgovinski pregovori, spoljna trgovina, Bogdan Crnobrnja, Milovan Đilas, Anastas Ivanovič Mikojan, Aleksej Dmitrijevič Krutikov

 

REFERENCE:

  • Anikeev, Anatolij S. Kak Tito ot Stalina ushel: Yugoslaviya, SSSR i SShA v nachal’nyj period «xolodnoj vojny» (1945–1957). Moskva: Institut Slavyanovedeniya RAN, 2002.
  • Anikeev, Anatolij S. „Albaniya v politike Yugoslavii i SSSR v pervye poslevoennye gody po sovetskim diplomaticheskim dokumentam“. U: Oslobođenje Beograda 1944. Zbornik radova. Glavni i odgovorni urednik Aleksandar Životić, 469–489. Beograd: Institut za noviјu istoriјu Srbiјe, 2010.
  • Anikeev, Anatolij S. „Yugoslaviya v gody konflikta s SSSR i stranami «narodnoj demokratii»“. U: Moskva i Vostochnaya Evropa. Sovetsko-yugoslavskij konflikt i strany sovetskogo bloka. 1948–1953 gg. Ocherki istorii. red. A. S. Anikeev, 15–104. Moskva: Institut slavyanovedeniya RAN, Sankt-Peterburg: Nestor-Istoriya, 2017.
  • Crnobrnja, Stanko. „Bogdan Crnobrnja Tolja“. U: Neočekivana promjena. Kako je stvoren Pokret nesvrstanih. Dnevnički zapisi Bogdana Crnobrnje iz 1961. godine. Urednik S. Crnobrnja, 13–18. Beograd: Muzej istorije Jugoslavije, 2016.
  • Dedijer, Vladimir. Izgubljena bitka J. V. Staljina. Beograd: Izdavačka organizacija „Rad“, 1978.
  • Dedijer, Vladimir. Dokumenti 1948. Knjiga prva. Beograd: Izdavačka radna organizacija „Rad“, 1979.
  • Dedijer, Vladimir. Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita. Treći tom. Beograd: Izdavačka radna organizacija „Rad“, 1984.
  • Dimić, Ljubodrag. Jugoslavija i Hladni rat. Ogledi o spoljnoj politici Josipa Broza Tita (1944–1974). Beograd: Arhipelag, 2014.
  • Dimitrov, Georgi. Dnevnik (9 mart 1933–6 fevruari 1949). SofiJa: Universitetsko izdatelstvo „Sv. Kliment Ohridski“, 1997.
  • Đilas, Milovan. Razgovori sa Staljinom. Beograd: Književne novine, 1990.
  • Đilas, Milovan. Vlast i pobuna. Beograd: Književne novine, 1991.
  • Gibianskij, Leonid Yanovich. „K istorii sovetsko-yugoslavskogo konflikta 1948–1953: Sekretnaya sovetsko-yugoslavo-bolgarskaya vstrecha v Moskve 10 fevralya 1948 goda“, I. Slavyanovedenie, no. 3, (1991), 12–23.
  • Gibianskij, L. Ya. „K istorii sovetsko-yugoslavskogo konflikta 1948–1953: Sekretnaya sovetsko-yugoslavo-bolgarskaya vstrecha v Moskve 10 fevralya 1948 goda“, II. Slavyanovedenie, no. 4, (1991), 4–36.
  • Gibianskij, L. Ya. „K istorii sovetsko-yugoslavskogo konflikta 1948–1953: Sekretnaya sovetsko-yugoslavo-bolgarskaya vstrecha v Moskve 10 fevralya 1948 goda“, III. Slavyanovedenie, no. 1, (1992), 42–56.
  • Gibianskij, L. Ya. „K istorii sovetsko-yugoslavskogo konflikta 1948–1953: Sekretnaya sovetsko-yugoslavo-bolgarskaya vstrecha v Moskve 10 fevralya 1948 goda“, IV. Slavyanovedenie, no. 3, (1992), 35–51.
  • Gibianskii, Leonid. „The Soviet Bloc and the Initial Stage of the Cold War: Archival Documents on Stalin’s Meetings with Communist Leaders of Yugoslavia and Bulgaria, 1946–1948“. Cold War International History Project Bulletin, no. 10, (1998), 112–134.
  • Gibianskii, Leonid. „Sovjetsko-jugoslovenski sukob 1948: istoriografske verzije i novi arhivski izvori“. U: Jugoslavija v hladni vojni, Zbornik z znanstvenega posveta Jugoslavija v hladni vojni, Ljubljana, 8.-9. maja 2000. Uredniki Jasna Fischer, Aleš Gabrič, Leonid J. Gibianskii, Edith S. Klein i Ronald W. Preussen, 27–47. Ljubljana: Inštitut za novejšo zgodovino, Toronto: University, 2004.
  • Jugoslovensko-sovjetski odnosi 1945–1956. Zbornik dokumenata. Priredili Ljubodrag Dimić, Miladin Milošević, Đorđe Borozan, I. V. Buharkin, L. V. Vnukova, J. A. Zelenko, M. K. Kravčenko i V. A. Soljanski. Beograd: Ministarstvo spoljnih poslova Republike Srbije, 2010.
  • Kardelj, Edvard. Borba za priznanje i nezavisnost nove Jugoslavije 1944–1957. Sećanja. Beograd: NIRO Radnička štampa, Ljubljana: Državna založba Slovenije, 1980.
  • Ninković, Momir. „Neuspešni pregovori o organizaciji jugoslovensko-sovjetskih mešovitih društava (1945–1947)“. Tokovi istorije, br. 2, (2015), 129–152.
  • Ninković, Momir. „Uspostavljanje i odvijanje redovnih ekonomskih odnosa između Jugoslavije i Sovjetskog Saveza 1945. godine“. U: Kraj ili novi početak?, Tematski zbornik radova. Glavni i odgovorni urednik Zoran Janjetović, 497–529. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, Muzej žrtava genocida, 2016.
  • Petranović, Branko. „Pomoć UNRE Jugoslaviji“. U: Istorija 20. veka. Zbornik radova. Odgovorni urednik Dragoslav Janković, 163–224. Beograd: ISI, 2/1961.
  • Petranović, Branko. Istorija Jugoslavije. Treća knjiga. Socijalistička Jugoslavija 1945–1988. Beograd: Nolit, 1988.
  • Petranović Branko, i Sava Dautović. Velika šizma. Četrdesetosma. Podgorica: CID, 1999.
  • Popović, Dušan. Letopis o Vlaovićima. III. Novi Sad: Agencija MiR, 2006.
  • Popović, Nikola B. „Sukob Tito–Staljin u svetlu sovjetizacija Istočne Evrope“. U: Zbornik radova sa međunarodnog okruglog stola Tito–Staljin. Glavni i odgovorni urednik Miladin Milošević, 95–108. Beograd: Arhiv Srbije i Crne Gore, 2007.
  • Selinić, Slobodan. „Jugoslovensko-sovjetski pregovori, decembar 1947–februar 1948. godine. Prilog proučavanju jugoslovensko-sovjetskog sukoba 1948. godine“. U: Međunarodni naučni skup Braničevo u istoriji Srbije. Zbornik radova III. Sveska 6. Glavni i odgovorni urednik Dragan Aleksić, 595–614. Požarevac: Istorijski arhiv Požarevac, Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, 2008.
  • Selinić, Slobodan. „Jugoslovenska ambasada u SSSR-u 1944–1949. Političke prilike i partijski život“. U: Srbija i Rusija 1814–1914–2014. Međunarodni naučni skup 13–14. oktobar 2014. Urednik Mihailo Vojvodić, 273–291. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, 2016.
  • Sovetskij faktor v Vostochnoj Evrope 1944–1953. V dvux tomax. Dokumenty. T. 1: (1944–1948), T. 2: (1949–1953). Otv. red. Volokitina T. V. Moskva: ROSSPE’N, 1999.
  • Šaškor, Ines. „Crnobrnja, Bogdan“. U: Enciklopedija Jugoslavije, 3, Crn–Đ, 57. Zagreb: Jugoslavenski leksikografski zavod Miroslav Krleža, 1984.
  • Štrbac, Čedomir. Jugoslavija i odnosi između socijalističkih zemalja. Sukob KPJ i Informbiroa. Beograd: Prosveta, 1984.
  • Tarabić, Joco. „Crnobrnja Bogdan“. U: Vojna enciklopedija, Drugo izdanje, 2, Brdo–Foa, 210. Beograd: izdanje Redakcije Vojne enciklopedije, 1971, 210.
  • Terzić Milan, Mihajlo Basara, i Dmitar Tasić. „Uvod“. U: Informbiro i Jugoslovenska (narodna) armija. Zbornik dokumenata. Priredili Milan Terzić, Mihajlo Basara i Dmitar Tasić, 9–58. Beograd: Službeni glasnik, 2015.
  • Tripković, Đoko. „Iza gvozdene zavese. Početak i eskalacija sukoba Tito–Staljin prvih meseci 1948“. Istorija 20. veka, br. 1, (1996), 89–99.
  • Yugoslaviya v XX veke. Ocherki politicheskoj istorii. Otvetstvennyj redaktor K. V. Nikiforov. Moskva: InSlav, Indrik, 2011.
  • Vukmanović-Tempo, Svetozar. Revolucija koja teče. Memoari. Knjiga četvrta. Zagreb: Globus, 1982.
  • Zapisnici sa sednica Politbiroa Centralnog komiteta KPJ (11. jun 1945–7. jul 1948). Priredio Branko Petranović. Beograd: Arhiv Jugoslavije, Službeni list SRJ, 1995.
  • Životić, Aleksandar. Jugoslavija, Albanija i velike sile (1945–1961). Beograd: Arhipelag, Institut za noviju istoriju Srbije, 2011.
  • Životić, Aleksandar. Jugoslovensko-sovjetske vojne suprotnosti (1947–1957). Iskušenja savezništva. Beograd: Arhipelag, Institut za noviju istoriju Srbije, 2015.