Категорије

MA Boris Tomanić
Institut za savremenu istoriju
Beograd, Republika Srbija

 

MASS SHOOTINGS IN KRAGUJEVAC DURING AND AFTER WORLD WAR II (1941–1945). TESTIMONIES AND MEMORIZATION

God. XXXVIII, 1/2020, str. 83–106
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2020.1.tom.83-106

 

APSTRAKT/REZIME:

From the beginning of World War II, mass and continuous shootings were carried out in Kragujevac, a city in central Serbia. First, German soldiers executed over 2,790 civilians in Šumarice on October 1941. Later, in November of the same year, the German authorities formed the Metino Brdo camp, where partisan fighters and civilians were tortured, killed, and deported until June of 1942. Then, the German soldiers murdered hundreds of civilians in retaliation near the Military Technical Institute in Kapislana, from the autumn of 1942 until the autumn of 1943. After the liberation of Serbia in the autumn of 1944, the Communist authorities started with executions of ideological and political enemies on Metino Brdo and Kapislana. In this article, we will attempt to perceive this issue from a new angle, by analyzing archival materials, testimonies and memories of survivors, recent relevant literature, and relying on other disciplines close to historiography.

 

KLJUČNE REČI: Kragujevac, Serbia, World War II, German Soldiers, Communist Authorities, Mass Shootings

 

REFERENCE:

  • Afiero, Massimiliano. The 7th Waffen-SS volunteer gebirgs (mountain) division Prinz Eugen. Atglen: Schiffer Publishing, 2016.
  • Avramovski, Živko. Treći Rajh i Borski rudnik. Bor: Muzej rudarstva i metalurgije „Bor“, 1975.
  • Begović, Sima. Logor Banjica 1941–1944. 1–2. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1989.
  • Beljaković, Miodrag. Pod oblacima Srbije. Kragujevac: Jefimija, 2004.
  • Božović, Srđan. Divizija „Princ Eugen“. Pančevo: Narodni muzej, 2011.
  • Brkić, Staniša. Ime i broj, Kragujevačka tragedija 1941. Kragujevac: Spomen-park „Kragujevački oktobar“, 2007.
  • Brkić Staniša, i Nenad Đorđević. Grosse Vebrechen der Wehrmacht, Kragujevac 1941. Kragujevac: S. Brkić, 2004.
  • Browning, Christopher R. “The Final Solution in Serbia-The Semlin Judenlager-A Case Study”. Yad Vashem Studies, XV (1983), 55-90.
  • Cvetković, Dragan. „Holokaust kao ekstremni oblik stradanja civila okupirane Srbije – numeričko određenje i kvantitativna analiza“. Tokovi istorije, br. 2, (2018), 89–118.
  • Cvetković, Srđan. Između srpa i čekića. Represija u Srbiji 1944–1953. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2006.
  • Cvetković, Srđan. Komisija za tajne grobnice ubijenih posle 12. septembra 1944. Godišnji izveštaj 2010. Beograd: Državna komisija za tajne grobnice ubijenih posle 12. septembra 1944, Institut za savremenu istoriju, 2010.
  • Cvetković, Srđan. Između srpa i čekića, 1. Likvidacija “narodnih neprijatelja” 1944–1953. Beograd: Službeni glasnik, 2015.
  • Ćirović, Slobodan. Razgovori u porti pod zapisom. Kragujevac: Nova svetlost, 1995.
  • Ćirović, Slobodan. Na tragu zločina. Gruža u četnicima II, 1944–1952. Kragujevac: Nova Svetlost, 2003.
  • Dimitrijević, Bojan. Vojska Nedićeve Srbije. Oružane snage Srpske vlade 1941–1945. Beograd: Službeni glasnik, 2014.
  • Đorđević, Životije. Gubici stanovništva Jugoslavije u Drugom svetskom ratu. Beograd: ABC-Grafika, 1997.
  • Glišić, Venceslav. Teror i zločini nacističke Nemačke u Srbiji 1941–1944. Beograd: Rad, 1970.
  • Janjetović, Zoran. Nemci u Vojvodini. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, 2009.
  • Kočović, Bogoljub. Žrtve Drugog svetskog rata u Jugoslaviji. Sarajevo, Svetlost, 1990.
  • Koljanin, Milan. Nemački logor na Beogradskom sajmištu 1941–1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1992.
  • Kusouris, Dimitris. “From Revolution to Restoration. Transnational Implications of the Greek Purge of Wartime Collaborators”, Dealing with Wars and Dictatorships (2014). https://www.academia.edu/5901648/From_Revolution_ to_Restoration_Transnational_Implications_of_the_Greek_Purge_of_Wartime_Collaborators_2014 (accessed August 20, 2018).
  • Lajbenšperger, Nenad. „Presenting and Establishing the Number of Yugoslav Casualties of World War II from Liberation until 1951“. Токови историје, бр. 3, (2017), 143–166.
  • Lilić, Jelena. “Comparison between Serbia, Greece and Bulgaria – Trials of Collaborators 1944–1948”. Мasterwork, Hugo Valentine Center, Upsala University, 2013.
  • Lukač, Dušan. Treći Rajh i zemlje jugoistočne Evrope. Prvi deo, 1933–1936. Beograd, Ljubljana: Vojnoizdavački zavod, Balkanološki institut SANU, Prosveta, Rad–Partizanska knjiga, 1982.
  • Lukač, Dušan. Treći Rajh i zemlje jugoistočne Evrope. Drugi deo, 1937–1941. Beograd, Ljubljana: Vojnoizdavački zavod, Balkanološki institut SANU, Prosveta, Rad–Partizanska knjiga, 1982.
  • Lukač, Dušan. Treći Rajh i zemlje jugoistočne Evrope. Treći deo, 1941–1945. Beograd, Ljubljana: Vojnoizdavački zavod, Balkanološki institut SANU, Prosveta, Rad–Partizanska knjiga, 1987.
  • Manošek, Valter. Holokaust u Srbiјi. Vojna okupaciona politika i uništavanje Jevreja 1941–1942. Beograd: Službeni list SRJ, 2007.
  • Micković Evica, i Milena Radojčić, prir. Logor Banjica. Logoraši, prvi tom-drugi tom: knjige zatočenika koncentracionog logora Beograd−Banjica (1941–1944). Beograd: Istorijski arhiv, 2009.
  • Mlađenović, Ljubo. Pod šifrom Viking: život, borba i stradanje jugoslovenskih interniraca u logorima u Norveškoj 1942–1945. Beograd: Institut za savremenu istoriju 1991.
  • Nikolić, Kosta. Mač revolucije: Ozna u Jugoslaviji: 1944–1946. Beograd: Službeni glasnik, 2016.
  • Pajić, Tomislav. Prinudni rad i otpor u logorima Borskog rudnika 1941–1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1989.
  • Pavlović Momčilo, i Ivana Pantelić, ur. mart 1941, sedamdeset godina kasnije. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2012.
  • Petranović, Branko. Istorija Jugoslavije 1918–1988. II knjiga. Narodnooslobodilački rat i revolucija 1941–1945. Beograd: Nolit, 1988.
  • Petranović Branko, i Nikola Žutić, prir. mart 1941, tematska zbirka dokumenata. Beograd: NICOM, 1990.
  • Petranović, Branko. Srbija u Drugom svetskom ratu: 1929-1945. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar, 1992.
  • Petrović, Dragoljub. Preživeli optužuju. Kragujevac: Spomen park, 1966.
  • Ristović, Milan. Nemački novi poredak i Jugoistočna Evropa 1940/41–1944/45, planovi o budućnosti i praksa. Beograd: Službeni glasnik, 2005.
  • Ristović, Milan. „Nacistička dominacija u istočnoj i jugoistočnoj Evropi 1939–1945: okupacija, aneksija, saveznički sistem“. Nastava i istorija: časopis prosvetnih radnika, god. V, br. 7 (2007), 17–45.
  • Terzić, Velimir. Slom Kraljevine Jugoslavije 1941. Uzroci i posledice poraza, 2. Beograd, Ljubljana–Beograd, Titograd: Narodna knjiga–Partizanska knjiga–Pobjeda, 1982.
  • Tomanić, Boris. „Kragujevački oktobar na Nirnberškom procesu“, Godišnjak za istraživanje genocida 8 (2016), 229–252.
  • Zbornik dokumenata i podataka o narodno-oslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom 1, knjiga 1. Beograd: Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, 1949.
  • Zbornik dokumenata i podataka o narodno-oslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom 1, knjiga 2. Beograd: Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, 1952.
  • Zečević Ljubomir, i Tamara Ćirić, Koncentracioni logor Mauthauzen – povratak nepoželjan. Beograd: Udruženje zatočenika KL Mauthauzen Srbije, 2015.
  • Zirojević, Željko. Mart 1942. g. Streljanje antifašista. Metino brdo-Medna. Kragujevac: SUBNOR, 2012.
  • Žerjavić, Vladimir. Gubici stanovništva Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu. Zagreb: Jugoslavensko viktimološko društvo, 1989.
  • Živković, Nikola. Ratna šteta koju je Nemačka učinila Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1974.