Категорије

Dr Miloš Timotijević
Narodni muzej Čačak
Čačak, Republika Srbija


FINANSIJE JVUO U SRBIJI 1941–1944.

God. XXXVII, 2/2019, str. 137–156
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2019.2.tim.137-156

 

APSTRAKT/REZIME:

Problem obezbeđenja dovoljne količine finansijskih sredstava za delovanje JVuO generala Mihailovića značajno je uticao na tok rata i nije imao samo vojne posledice (otpor okupatoru, kvislinzima, sukobi sa partizanima), već se prelamao i preko odnosa sa lokalnim stanovništvom i zapadnim saveznicima, prvenstveno Britancima. Snage generala Mihailovića dobijale su zlato i novac putem padobranskih pošiljki i preko jugoslovenskog poslanstva u Istanbulu. Jedan deo novca prikupljao se u samoj zemlji, a izvesna finansijska sredstva Mihailović je direktno ili indirektno dobio od okupacione vlade Milana Nedića. Kada su Britanci u drugoj polovini 1943. prekinuli pomoć, JVuO se okrenula neformalnom obliku finansiranja, koje se svelo na sistematsko otimanje novca, dragocenosti iz svih finansijskih ustanova u okupiranoj Srbiji.

 

KLJUČNE REČI: novac, zlato, finansije, general Mihailović, JVuO, partizani, Britanci, Milan Nedić, Nemci, Srbija

 

REFERENCE:

  • Andrić, Vojin. Ratni dnevnik: septembar–novembar 1944. Kragujevac: Pogledi, 2015.
  • Baković-Radosavljević, Milka. Memoari jedne ravnogorke: komunisti i nacifašisti – oni su isti. Kragujevac: Pogledi; Čačak: Legenda, 2001.
  • Barker, Elisabeth. „Some factors in British Decision–making over Yugoslavia 1941–4”. In: British policy towards wartime resistance in Yugoslavia and Greece. Еd. Phyllis Auty, Richard Clogg, 22–58. London: Macmillan Press, 1975. DOI: 10.1007/978-1-349-02232-8_2
  • Blagojević, Obren. „Naše finansije u periodu narodnooslobodilačke borbe 1941–1945”. Istorija 20. veka, 13, (1975), 5–169.
  • Borković, Milan. Kontrarevolucija u Srbiji: kvislinška uprava: 1941–1944. Knj. 2, (1943–1944). Beograd: Sloboda, 1979.
  • Čolaković, Rodoljub. Zapisi iz oslobodilačkog rata II. Sarajevo: Svjetlost; Beograd: Prosveta, Kultura, 1966.
  • Crevar Miloš, i Velimir Ostojić. Intendantska služba u NOR-u. Beograd: Vojnoizdavački zavod, 1973.
  • Davidović Goran, i Miloš Timotijević. Osvetljavanje istine: dokumenta za političku i vojnu istoriju Čačka. Knj. 1, 1938–1941. Čačak: Istorijski arhiv, Narodni muzej; Kraljevo: Narodni muzej, 2006.
  • Deakin, F. W. „Britanija i Jugoslavija (1939–1945)”. Jugoslovenski istorijski časopis, 2, (1963), 43–58.
  • Dimitrijević, Bojan B. Valjevski ravnogorci. Jugoslovenska vojska u Otadžbini u valjevskom kraju 1941–1945. Beograd: Srpska reč, 1998.
  • Dokumenta sa suđenja Ravnogorskom pokretu: 10. juni – 15. juli 1946. godine: nacionalni i međunarodni propisi, integralni stenogram, presude, molbe za pomilovanje, skraćenice, šifre, pseudonimi, spisak korišćenih dokumenata, najznačajnija dokumenta, bibliografija i registar. Knjiga 1. Priredio Momčilo Zečević. Beograd: SUBNOR Jugoslavije, 2001.
  • Đelević, Jakša V. Prvi Dražin ađutant Jakša V. Đelević: doprinos istoriji Ravnogorskog pokreta. Priredila Biljana J. Đelević. Vindzor, Kanada: B. J. Đelević, 1993.
  • Đonović, Dušan J. „Dokumenta – pomoć koja je poslata đeneralu Mihailoviću od strane Velike Britanije“. Glasnik srpsko istorisko-kulturnog društva „Njegoš“, 4, (1959), 90–95.
  • Đonović, Dušan J. „Dokumenta – pomoć u novcu Kraljevske jugoslovenske vlade đeneralu Mihailoviću“. Glasnik srpsko istorisko-kulturnog društva „Njegoš“, 6 (1960), 98–105.
  • Đonović, Jovan. Moje veze sa Dražom Mihailovićem. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2004.
  • Đuretić, Veselin. Saveznici i jugoslovenska ratna drama: između nacionalnih i ideoloških izazova. 2. Beograd: Politika, Srempublik; Ćuprija: Ekonomika, 1992.
  • Glišić, Venceslav. Užička republika. Beograd: Nolit, 1986.
  • Huot, Louis. Oružje za Tita. Zagreb: Globus, 1981.
  • Ivanović, Vane. Drugo zvono I. Beograd: Vreme knjige, 1995.
  • Izveštaji i naredbe DM i organizacije Zbor za Okrug zaječarski: dokumenta 3, 1943–1944. Priredio Nenad Pantić. Negotin: Istorijski arhiv, 2008.
  • Jugoslavenske vlade u izbjeglištvu: 1941–1943: dokumenti. Priredio Bogdan Krizman. Beograd: Arhiv Jugoslavije; Zagreb: Globus, 1981.
  • Korać, Manojlo. Između Draže i Nedića. Kragujevac: Pogledi, 2015.
  • Kostić, Boško. Za istoriju naših dana: odlomci iz zapisa za vreme okupacije. Lille: Jean Lausier, 1949.
  • Krakov, Stanislav. General Milan Nedić. Knj. 2. Prepuna čaša čemera. Minhen: Iskra, 1968.
  • Makdauel, Robert. Streljanje istorije: ključna uloga Srba u Drugom svetskom ratu. Beograd: Poeta, Rad, 2012.
  • Makkenzi, Uil’jam. Sekretnaja istorija USO: Upravlenie special’nyh operacij v 1940—1945 gg. Moskva: ACT, Tranzitkniga, 2004.
  • Marjanović, Jovan. Draža Mihailović između Britanaca i Nemaca. Knjiga I. Britanski štićenik. Zagreb: Globus; Beograd: Narodna knjiga, Prosveta, 1979.
  • Marjanović, Jovan. Ustanak i narodno-oslobodilački pokret u Srbiji 1941. Beograd: Institut društvenih nauka, 1963.
  • Martin, Dejvid. Mreža dezinformacija: Čerčilova jugoslovenska greška. Beograd: Prosveta, 1991.
  • McConville, Michael. A small war in the Balkans: British military involvement in wartime Yugoslavia, 1941–1945. Uckfield: Naval & Military Press, 2007.
  • Milićević Mirko J., i Petar Čović. „Razvoj NOP i NOB u Kraljevu i Srezu žičkom od leta 1943. do oslobođenja novembra 1944. i konstituisanje organa nove vlasti“. U: Borbe s glavninom nemačke grupe armija „E“ na ibarsko-zapadnomoravskom pravcu u oslobođenju zapadne Srbije 1944. godine. Urednik Koča Jončić. Beograd: Vojnoistorijski institut JNA; Kraljevo: Istorijski arhiv, Međuopštinski odbor SUBNOR regiona Kraljevo; Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv, 1990.
  • Milovanović, Nikola. Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića. Knj. 1, Izdaja. Beograd: Slovo ljubve, 1983.
  • Milovanović, Nikola. Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića. Knj. 2, Poraz. Beograd: Slovo ljubve, 1983.
  • Milovanović, Nikola. Kontrarevolucionarni pokret Draže Mihailovića. Knj. 3, Rasulo. Beograd: Slovo ljubve, 1983.
  • Minić, Mihailo P. Rasute kosti: (1941–1945). Detroit: [b. i.], 1965.
  • Mihailović, Dragoljub M. Rat i mir đenerala: izabrani ratni spisi. Druga knjiga. Priredili Milan Vesović, Kosta Nikolić i Bojan Dimitrijević. Beograd: Srpska reč, 1998.
  • Mladenović, Miloš. Lažni idoli i varljivi ideali. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2004.
  • Moskva – Serbija, Belgrad – Rossija: sbornik dokumentov i materialov. Tom 4, Russko-serbskie otnoshenija: 1917–1945 gg. Priredili Alekseј Timofeјev, Goran Miloradović i Aleksandr Silkin. Beograd: Arhiv Srbiјe; Moskva: Glavnoe arhivnoe upravlenie goroda Moskvy, 2017.
  • Nešković, Borivoje. Operacija gold. Beograd: B. Nešković, 1985.
  • Nikolić, Kosta. „Predgovor: Herman Nojbaher o Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji“. U: Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan. Priredio Nikola Živković, 7-31. Beograd: Službeni list SCG, 2005.
  • Nikolić, Kosta. „Predgovor priređivača“. U: Jovan Đonović, Moje veze sa Dražom Mihailovićem. Priredio Kosta Nikolić, 7-75. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2004.
  • Nikolić, Kosta. Istorija ravnogorskog pokreta, Beograd: Srpska reč, 1999.
  • Nikolić, Kosta. Strah i nada u Srbiji 1941–1944: svakodnevni život pod okupacijom. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2002.
  • Pavlović, Ilija M. Jugoslavija u Drugom svetskom ratu prema ratnim dokumentima. Melburn: I. J. Pavlović, 1985.
  • Pavlović, Ilija M. Milan Đ. Nedić i njegovo doba. Knj. 2. Otadžbinsko izdanje. Beograd: Nova Iskra, 1994.
  • Pešić, Miodrag D. Draža Mihailović u izveštajima američkih i britanskih obaveštajaca 1941–1944. Kragujevac: Pogledi, 2003.
  • Plenča, Dušan. Međunarodni odnosi Jugoslavije u toku Drugog svetskog rata. Beograd: Institut za istorijske nauke, 1962.
  • Plenča, Dušan. „Međunarodni položaj ustanka u Jugoslaviji“. U: Ustanak u Jugoslaviji 1941. godine i Evropa. Urednik Vasa Čubrilović, 57–183. Beograd: SANU, 1973.
  • Ranković, Aleksandar. Dnevničke zabeleške. Beograd: Jugoslovenska knjiga, 2001.
  • Samardžić, Miloslav. General Draža Mihailović i opšta istorija četničkog pokreta. Knj. 4. Kragujevac: Pogledi, 2007.
  • Samardžić, Miloslav. Razgovori sa ravnogorcima 3. Kragujevac: Pogledi, 2013.
  • Schlarp, Karl-Heinz. Wirtschaft und Besatzung in Serbien: 1941–1944: ein Beitrag zur nationalsozialistischen Wirtschaftspolitik in Südosteuropa. Stuttgart: Steiner–Verlag, 1986.
  • Simić, Pero. Draža: smrt duža od života. Beograd: Službeni glasnik, 2012.
  • Sotirović Dragan, i Branko Jovanović. Srbija i Ravna gora. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2004.
  • Spasojević, Aleksandar Kale. „Koliko je Užički narodnooslobodilački odred preuzeo novca u filijali Srpske narodne banke u Užicu septembra 1941. godine“. Užički zbornik, 9, (1980), 293–300.
  • Svakodnevni život pod okupacijom 1941–1944: iskustvo jednog Beograđanina [Dragutina Rankovića]. Priredili Nataša Milićević i Dušan Nikodijević. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, 2012.
  • Terzić, Milan. „Još nešto o misijama Stanislava Rapoteca u Jugoslaviji 1941–1942”. Jugoslovenski istorijski časopis, XXXIV, br. 1–2, (2001), 117–126.
  • Terzić, Milan. „Jugoslovenska kraljevska vlada i ubacivanje propagandnog materijala u zemlju 1941–1943.”. Tokovi istorije, 4, (2006), 72–85.
  • Timotijević, Miloš. Zvonko Vučković: ratna biografija (1941–1944): rasprava o problemima prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Službeni glasnik, 2015.
  • Todorović, Borislav. Poslednji raport. Kragujevac: Pogledi, 2002.
  • Tomasevich, Jozo. Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941–1945. Zagreb: Sveučilišna naklada, Liber, 1979.
  • Trbić, Vasilije. Knj. 2. Kazivanja i doživljaji vojvode veleškog: (1912–1918, 1941–1946). Beograd: Kultura, 1996.
  • Trew, Simon. Britain, Mihailović and the Chetniks, 1941–42. London: Macmillan Press, 1998. DOI: 10.1057/9780230389762
  • Ugričić, Miodrag. Novac u Jugoslaviji za vreme Drugog svetskog rata s naročitim osvrtom na metode finansiranja okupacije. Beograd: Jugoslovenski pregled, 2000.
  • Užička republika: zapisi i sećanja, 2. Urednik Života Marković. Titovo Užice: Narodni muzej, 1983.
  • Vilijams, Heder. Padobranci, patrioti i partizani: Uprava za specijalne operacije u Jugoslaviji 1941–1945. Beograd: Nolit, 2009.
  • Vujović, Mitar. Ekonomska služba Vrhovnog štaba NOV i POJ 1941–1945. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar, Intendantska uprava SSNO, 1990.
  • Wheeler, Mark C. Britain and the War for Yugoslavia, 1940–1943. New York: Columbia University Press, 1980.
  • Zapisnici sa sednica Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije: 1941–1945. Priredili Komnen Pijevac i Dušan Jončić. Beograd: Službeni list SCG, Arhiv Srbije i Crne Gore, 2004.
  • Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije. Tom XIV, Knj. 1. Dokumenti četničkog pokreta Draže Mihailovića 1941–1942. Beograd: Vojnoistorijski institut, 1981.
  • Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije. Tom XIV, Knj. 3. Dokumenti četničkog pokreta Draže Mihailovića, septembar 1943 – jul 1944. Beograd: Vojnoistorijski institut, 1983.
  • Živković, Nikola. „Prikupljanje zlata, srebra i novca u Užicu i njegov transport za Nikšić 1941. godine“. Užički zbornik, 4, (1975), 235–241.
  • Žujović, Mladen J. Zbornik dokumenata iz zaostavštine Mladena J. Žujovića. Priredila Teodora Žujović. Vrnjačka Banja: Interklima-grafik, 2004.
  • Žujović, Mladen J. Ratni dnevnik 3. Jugoslavija u II svetskom ratu (maj 1944 – maj 1946). Priredila Teodora Žujović. Vrnjačka Banja: Interklima-grafik, 2004.