Категорије

Dr Aleksandar Lukić
Institut za noviju istoriju Srbije
Beograd, Republika Srbija

 


SRPSKI I HRVATSKI REPUBLIKANCI 1922. GODINE

God. XXXVIII, 1/2020, str. 35–50
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2020.1.luk.35-50

 

APSTRAKT/REZIME:

Srpski republikanci su od osnivanja Republikanske stranke januara 1920. u Beogradu bili suočeni sa malom podrškom stanovnika jugoslovenske monarhije. Nisu se obeshrabrili u svom političkom delovanju, nego su pokušali da sarađuju sa većinom političkih grupa koje su bile ili su mogle biti bliske njihovim političkim shvatanjima i stavovima. U tom smislu okrenuli su se Hrvatskoj republikanskoj seljačkoj stranci (HRSS) Stjepana Radića, koja je od izbora za Konstituantu novembra 1920. pokazala veliku snagu u političkom životu međuratne jugoslovenske monarhije. Međutim, već tokom 1921. godine doživeli su izvesna razočaranja u pogledu delovanja Stjepana Radića i HRSS prema jugoslovenskoj državi i ideji jugoslovenstva, ali nisu odmah odustali od pokušaja saradnje. Najveća aktivnost u približavanju stavova HRSS i srpskih republikanaca odigrala se tokom 1922. godine, kada se pokazalo da saradnja nije ostvariva zbog drugačijeg cilja političkog delovanja Stjepana Radića i hrvatskih republikanaca. Odnos srpskih republikanaca i hrvatskih nacional-republikanaca analiziran je i prikazan u radu na osnovu izvora pohranjenih u Arhivu Srpske akademije nauka i umetnosti, Arhivu Jugoslavije, Hrvatskom državnom arhivu u Zagrebu, štampe, periodike i relevantne istoriografske literature.

 

KLJUČNE REČI: Jugoslovenska republikanska stranka, Hrvatska republikanska seljačka stranka, Ljubomir Stojanović, Stjepan Radić, jugoslovenska monarhija, jugoslovenska ideja

 

REFERENCE:

  • Gligorijević, Branislav. Parlament i političke stranke u Jugoslaviji: (1919–1929). Beograd: Institut za savremenu istoriju, Narodna knjiga, 1979.
  • Gligorijević, Branislav. „Državno i društveno uređenje Jugoslavije u gledištima srpskih republikanaca (1919–1925)“. Istorija 20. veka, br. 2, (1985), 7–34.
  • Grol, Milan. Londonski dnevnik: 1941–1945. Beograd: Filip Višnjić, 1990.
  • Krizman, Korespondencija Stjepana Radića, knj. II. Zagreb: Sveučilište, Institut za hrvatsku povijest, 1973.
  • Petranović, Branko. Istorija Jugoslavije: 1918–1988, knj. I. Beograd: Nolit, 1988.
  • Radojević, Mira. Naučnik i politika. Politička biografija Božidara V. Markovića (1874–1946). Beograd: Filozofski fakultet, 2007.
  • Stefanovska, Mirjana. Ideja hrvatskog državnog prava i stvaranje Jugoslavije. Zemun – Beograd: Draganić, 1995.