Категорије

Dr Dejan Antić
Univerzitet u Nišu, Filozofski fakultet
Niš, Republika Srbija

 

EVAKUACIJA RATNE PRESTONICE SRBIJE – NIŠA 1915. GODINE

God. XXXIX, 1/2021, str. 19–34
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2021.1.ant.19-34

 

APSTRAKT/REZIME:

Od 25. jula 1914. do jeseni 1915. godine grad Niš je poneo ulogu nezvanične ratne prestonice Kraljevine Srbije. Ulaskom Kraljevine Bugarske u rat na strani Centralnih sila, srpska vlada, državno rukovodstvo, Narodna skupština, diplomatski kor i ostali organi vlasti smešteni u Nišu bili su direktno ugroženi od napada neprijateljskih snaga sa istoka, zbog čega je preduzeta njihova evakuacija. Koristeći se arhivskom građom, memoarima i relevantnom literaturom u radu se prikazuju tok i detalji evakuacije Niša iz septembra i oktobra 1915. godine. Posebna pažnja u istraživanjima posvećena je evakuisanju diplomatskog osoblja, državne arhive, inostranih sanitetskih misija i industrijskih postrojenja.

 

KLJUČNE REČI: Niš, ratna prestonica, Kraljevina Srbija, Bugarska, evakuacija, Crveni krst, Centralne sile

 

REFERENCE:

  • Amtliche Kriegs-Depeschen nach Berichten des Wolff`schen Telegr.-Bureaus, Band 3 (1. Februar 1916 bis 21. Juli 1916). Berlin: Nationaler Verlag, 1916.
  • Andrejević, Sevdelin. Ekonomski razvoj Niša od 1830. do 1946. godine. Niš: Narodne Novine, 1970.
  • Antić, Dejan. „Kraljevina Bugarska i planovi za okupaciju Srbije u pojedinim dokumentima Centralnih sila 1915. godine“. U: Bugarska okupacija juga Srbije u Prvom svetskom ratu 1915–1918“ zbornik radova. Urednici Veroljub Trajković, Dejan Antić i Ivan Becić, 95–107. Leskovac–Vranje: Narodni muzej, 2016.
  • Antić, Dejan, „Niš pod okupacijom u Prvom svetskom ratu – kraj 1915. i početak 1916. godine“. Tokovi istorije, br. 1, (2020), 47–65. https://doi.org/10.31212/tokovi.2020.1.ant.47-65
  • Bataković, Dušan. „Ahmed Bey Zogou et la Serbie Une coopération inachevée (1914–1916)“. Balcanica, XLIII, (2012), 169–190. https://doi.org/10.2298/BALC1243169B
  • Berry, James, May F. Dickinson, and Blease Lyon Berry. The Story of a Red Cross Unit in Serbia. London: J.&A Churchill, 1916.
  • Bop, Ogist. Za srpskom vladom od Niša do Krfa 20. oktobra 1915–19. januara 1916. Ženeva: Srpska štamparija, 1918.
  • Dinčić Aleksandar, i Bojana Simović. Niš u ratnom dnevniku ministra vojnog devetsto petnaeste. Niš: Niški kulturni centar, 2015.
  • Dold, Daglas Meriveder. Avanture na Balkanu 1915. Priredila Ljiljana Dožić. Novi Sad: Arhiv Vojvodine, 2018.
  • Društvo Crvenog krsta Kraljevine Jugoslavije (Spomenica 1876–1936). Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije, 1936.
  • Đuković, Isidor. Tifus u Srbiji 1914–1915. Beograd: Udruženje potomaka ratnika Srbije od 1912–1920. godine, 2006.
  • Hadži Vasiljević, Jovan. Kroz Albaniju 1915, s Moravskom divizijom II poziva. Beograd: Državna štamparija, 1929.
  • Hrabak, Bogumil. Arbanaški upadi i pobune na Kosovu i u Makedoniji od kraja 1912. do kraja 1915. godine. Vranje: Narodni muzej Vranje, 1988.
  • Hrabak, Bogumil. „Povlačenje srpske vojske i vlade preko Kosova i Metohije 1915–1918, prema zapisnicima srpske vlade“, Vranjski glasnik, VIII, (1972), 349–356.
  • Kutschbach, Albin. Der brandherd Europas: 50 jahre Balkan-erinnerungen. Leipzig: E. Haberland, 1929.
  • Milenković, Toma. „Srpski socijalisti 1916. godine“. U: Srbija 1916. godine, Zbornik radova. Urednik Slavenko Terzić, 337–354. Beograd: Istorijski institut, 1987.
  • McLaren, Eva. A History of the Scottish women’s hospitals. New York–Toronto: Hodder and Stoughton, 1919.
  • Nikolajević, Milivoj. Srbija i njeni saveznici – događaji s jeseni 1915. godine. Beograd: Štamparija Saveza profesion. zanatlijskih udruženja, 1923.
  • Pavlović, Živko. Rat Srbije sa Austro-Ugarskom, Nemačkom i Bugarskom 1915. godine. Beograd: Naučno delo, 1968.
  • Petković, Radivoje. Prva niška gimnazija 1878–1968. Niš: Prosveta, 1972.
  • Radoeva, Snežana. „Bugarsko-srpski odnosi u fokusu evropske diplomatije (1913–1915)“. U: Prvi svetski rat, Srbija, Balkan i Velike sile, Zbornik radova, knj. 30. Urednici Srđan Rudić i Miljan Milkić, 71–86. Beograd: Istorijski institut, Institut za strategijska istraživanja, 2015.
  • Report by Sir Ralph Paget (British commissioner for Serbia) on the retreat of part of the British hospital units from Serbia, october-december, 1915. London: Home Office, 1916.
  • Ratna prestonica Niš 1914–1915. Priredio Vidosav Petrović. Niš: Prosveta, 1996.
  • Skoko, Savo. Radomir Putnik, knjiga 2. Beograd: BIGZ, 1985.
  • Sekulović Milorad, i Marijana Mraović. „Srpska vojna arhiva u Prvom svetskom ratu“, Vojno-istorijski glasnik, br. 2, (2015), 96–113.
  • Smith-Gordon, Gordon. Through the Serbian Campaign: The Great retreat of the Serbian Army. London: Hutchinskon & Co, 1916.
  • Stanković, Đorđe. Nikola Pašić, saveznici i stvaranje Jugoslavije. Beograd: Nolit, 1984.
  • Ševcova, I. Galina. Ruska dobrotvorna pomoć Srbiji u ratovima 1912–1917. Beograd: Infinitas, 2010.
  • Šoškić, Milorad. Državna arhiva Narodne republike Srbije. Beograd: Preduzeće Narodne republike Srbije, 1951.
  • Štrandman, Vasilij. Balkanske uspomene (preveo Jovan Kačaki). Beograd: Žagor, 2009.
  • Tasić, Milutin. „Zdravstvene i druge prilike u Kruševcu 1914–1918”. U: Kruševački kraj u okupaciji 1915–1918. godine. Urednik Adam Stošić, 39–69. Kruševac: Istorijski arhiv Kruševac, Društvo za oslobodilačke ratove Srbije do 1918. godine, 2001.
  • Veliki rat Srbije za oslobođenje i ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca, 8 (Vojno-političke pripreme). Beograd: Izdanje glavnog Đeneralštaba, 1926.
  • Žikić, Mihailo. „Moja sećanja na zaslužnu porodicu Danić“. Glasnik Srpskog istorijsko-kulturnog društva „Njegoš“, sv. 44, (1980), 122–129.