Categories

Ljubinka Škodrić, Phd
Institute for Contemporary History
Belgrade, Republic of Serbia

 

PRINCE DJORDJE KARADJORDJEVIĆ IN OCCUPIED SERBIA 1941-1944

Vol. XLI, 2/2023, pp. 361–386
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2023.2.sko.361-386

 

ABSTRACT/RESUME:

Djordje Karadjordjević, the eldest son of King Peter I, was remembered as a brave and honest person, who didn’t agree to compromises. In public opinion, this impression often overshadowed the fact that his inappropriate behavior caused numerous incidents. Because of them, he renounced his right to inherit the throne in 1909, and was isolated and under medical supervision from 1925 until the beginning of the Second World War. During the Second World War, the German occupation authorities allowed Prince Djordje to live in Belgrade under certain conditions. He was under surveillance by the police and intelligence services, but despite this, he maintained contacts with representatives of the resistance movements. Both among the population and among the representatives of the resistance movements, there was an expectation that he would support and participate in the fight against the occupiers. In this sense, numerous rumors appeared in the public, and some of them were consciously created. Prince Djordje refused the offers of the occupation and collaborationist authorities to engage in their favor. Through his secretary Milorad Panić Surep, he provided financial assistance to the communist organization and tried to join the People’s Liberation Movement, but these efforts were not realized. After liberation, the authorities treated him with respect, but he was marginalized and his support and assistance to the People’s Liberation Movement remained unknown to the public. His fate was used for the propaganda of anti-dynastic views, primarily through the promotion of his memories, which only reached the beginning of the Second World War and portrayed King Aleksandar Karadjordjević in a negative light. Although seen as brave and determined person like his ancestor Karadjordje, Prince Djordje was also seen as a tragic figure, as a new Hamlet, whose fate, despite his personal courage, was embodied in the tragedy and suffering caused by his closest environment.

 

KEYWORDS: Djordje Karadjordjević, Heir to the throne, Mental hospital, Occupation, Second World War, Serbia, Milorad Panić Surep, People’s Liberation Movement

 

REFERENCES:

  • Antonić, Slobodan. „Slika jednog doba“. U: Srbi 1903– Istorija ideja. Priredio Miloš Ković, 763–850. Beograd: Clio, 2015.
  • Avramovski, Živko. Nemci o Kraljevini Jugoslaviji. Izveštaji nemačkih diplomatskih predstavnika 1920–1941, I. Beograd: Arhiv Jugoslavije, 2020.
  • Beograd u ratu i revoluciji 1941–1945, I. Beograd: Istorijski arhiv Beograda, 1984.
  • Bjelajac, Mile. Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije (1918–1941). Studija o vojnoj eliti i biografski leksikon. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, 2004.
  • Blagojević, Obren. Moj život. Beograd: Stručna knjiga, 1996.
  • Bogunović, Slobodan Giša. Ljudi ‘Politike’. Leksikon saradnika (1904–1941). Beograd: Politika, 2019.
  • Božić, Milan. „Mihailo Mika Petrović Alas“, Vojnoistorijski glasnik, 1, (1995), 285–296.
  • Božović, Branislav. Beograd pod komesarskom upravom 1941. godine. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 1998.
  • Božović, Saša. Tebi, moja Dolores. Beograd: Četvrti jul, 1980.
  • Čolaković, Rodoljub. Zapisi iz oslobodilačkog rata, I–II. Beograd: Prosveta, 1956.
  • Ćirković, Simo C. Ko je ko u Nedićevoj Srbiji 1941– Leksikon ličnosti jedne zabranjene epohe. Beograd, Prosveta, 2009.
  • Dapčević, Peko. Male ratne priče. Beograd: Prosveta, 1961.
  • Dapčević, Peko. Za Beograd. Beograd: Prosveta, 1984.
  • Dević, Nemanja. Smederevski kraj u Drugom svetskom ratu. Ljudi i događaji. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2015.
  • Dević, Nemanja. Za Partiju i Tita. Partizanski pokret u Srbiji 1941–1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju, Službeni glasnik, 2021.
  • Dobrivojević, Ivana. Državna represija u doba diktature kralja Aleksandra 1929–1935. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2006.
  • Draškić, Panta M. Moji memoari. Priredio Dušan T. Bataković. Beograd: Srpska književna zadruga, 1990.
  • Đurić, Ljubodrag. Sećanja na ljude i događaje. Beograd: Izdavačka radna organizacija „Rad“, 1989.
  • Gavrilović, Milan. Londonski dnevnik 1941–1945. Beograd: Filip Višnjić, 1990.
  • Gligorijević, Branislav. Kralj Aleksandar Karađorđević, I, Ujedinjenje srpskih zemalja. Beograd: BIGZ, 1996.
  • Gligorijević, Branislav. Kralj Aleksandar Karađorđević, II, Srpsko-hrvatski spor. Beograd: Zavod za udžbenike, 2010.
  • Jovanović, Borisav. Princ Đorđe. Okolnosti ili sudbina. Beograd: Dosije studio, 2013.
  • Jovanović, Dragoljub. Političke uspomene, IV, Iskustva. Beograd: Kultura, Arhiv Jugoslavije, 1997.
  • Jovanović, Pobuna u Toplici i Jablanici. Govor u Narodnoj skupštini 12. aprila 1918. godine na Krfu. Beograd: Knjižarnica Gece Kona, 1918.
  • Kalabić, Radovan. Knjiga o Kalabiću. Misterija, propaganda i istina. Beograd: EVRO, 1991.
  • Karađorđević, Đorđe. Istina o mome životu. Beograd: Ivana Marković Sontić, 2017.
  • Kazimirović, Vasa. Crna ruka. Ličnosti i događaji u Srbiji od prevrata 1903. do Solunskog procesa 1917. godine. Kragujevac: Prizma, 1997.
  • Kazimirović, Vasa. Srbija i Jugoslavija 1914–1945, II–III. Kragujevac: Prizma, 1995.
  • Knjiga o Draži, I, 1941–1943. Uredio Radoje Knežević. Vindzor, Srpska narodna odbrana: 1956.
  • Kolaboracionisti pred sudom OZNE, II. Saslušanja Božidara Bećarevića, Svetozara Vujkovića, Velibora Jonića i Nikolaja Gubareva. Priredili Nebojša Stambolija, Rade Ristanović i Radosav Tucović. Beograd: Institut za savremenu istoriju, Društvo za urbanu istoriju, 2022. DOI: https://doi.org/10.29362/2602.2022.sta
  • Kolaboracionisti pred sudom OZNE. Saslušanja Milana Nedića, Dragomira Jovanovića, Tanasija Dinića i Koste Mušickog pred organima OZNE. Priredili Srđan Cvetković, Rade Ristanović i Nebojša Stambolija. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2018. DOI: https://doi.org/10.29362/2220.2018.cve
  • Logor Banjica. Logoraši. Knjige zatočenika koncentracionog logora Beograd-Banjica, I–II. Priredile Evica Micković, Milena Radojčić. Beograd: Istorijski arhiv Beograda, 2009.
  • Maclean, Fitzroy. Zlatni drum. Pijesak Orijenta. Rat na Balkanu. Zagreb: Državno izdavačko preduzeće Hrvatske Zora, 1953.
  • Magazinović, Hrvoje. Kroz jedno mučno stoljeće. Sjećanja. Split: Jadran 2002.
  • Meštrović, Ivan. Uspomene na političke ljude i događaje. Zagreb: Matica hrvatska, 1969.
  • Mihailović, Ariton. Uspomene iz okupacije. Priredio Bojan Đorđević. Beograd: Narodna knjiga – Alfa, 2004.
  • Mihailović, Dragoljub M. Rat i mir Đenerala. Izabrani ratni spisi, II. Priredili Milan Vesović, Kosta Nikolić, Bojan Dimitrijević. Beograd: Srpska reč, 1998.
  • Mijajlović, Žarko. „Mihailo Petrović Alas i njegovo vreme“. U: Mihailo Petrović Alas, Život, delo, vreme, Povodom 150 godina od rođenja. Uredili Stevan Pilipović, Gradimir V. Milovanović, Žarko Mijajlović, 13–34. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, 2019.
  • Milićević, Nataša. Jugoslovenska vlast i srpsko građanstvo 1944–1950. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije, 2009.
  • Milorad Panić Surep. Katalog izložbe. Priredila Nada Gajić Zlatković. Beograd: Zajednica matičnih biblioteka Srbije, Narodna biblioteka Srbije, 1991.
  • Mladenović, Božica. Žena u Topličkom ustanku 1917. Beograd: Socijalna misao, 1996.
  • Novović, Mirjana. „Vojislav M. Vujanac“. U: Srpski biografski rečnik, 2, V–G, 337. Novi Sad: Matica srpska, 2006.
  • Okupacijski dnevnik Milana Jovanovića Stoimirovića (jun–decembar 1941). Priredili Aleksandra Vraneš i Bojan Đorđević. Novi Sad: Matica srpska, 2019.
  • Pavlović, Kosta St. Dnevnik 1930– Priredili Srđan Mićić i Nataša Milićević. Beograd: Istorijski arhiv Beograda, 2020.
  • Pavlović, Kosta St. Ratni dnevnik 1941– Beograd: Službeni glasnik, 2011.
  • Popovski, Mihailo. Đorđe. Kraljević SHS. Beograd: Sloboda, 1980.
  • Popovski, Mihailo. Karađorđevići protiv Karađorđevića. Beograd: Mihailo Popovski, 2004.
  • Prelević, Marko. Princ Đorđe. Kraljević. Izgnanik, ratnik, „ludak“. Beograd: Nedeljnik, 2019.
  • Radio-depeše Jugoslovenske vojske u otadžbini 1941–1942. Priredili Rade Ristanović, Milutin Živković, Miloš Čorbić. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2021.
  • Radojević, Mira. „Vojislav Vujanac“. U: Srpska enciklopedija, 2, V–Všetečka, 822–23. Novi Sad: Matica srpska; Beograd: SANU, Zavod za udžbenike, 2013.
  • Ristanović, Rade. Beogradski komunisti. Komunistički pokret otpora u okupiranom Beogradu 1941–1944. Beograd: Catena mundi, Institut za savremenu istoriju, 2022. DOI: https://doi.org/10.29362/2022.2725.ris
  • Milorad Panić – Surep 1912–1968. Beograd: Narodna biblioteka SR Srbije, 1968.
  • Stanković, Borisav. Pod okupacijom. Beograd: Vedes, 2000.
  • Stevanović, Bogdan M. Ratko. Na Jastrepcu. Zabeleške iz 1941– godine. Beograd, Bogdan Stevanović, 1969.
  • Stojadinović, Milan. Ni rat ni pakt. Rijeka: Otokar Keršovani, 1970.
  • Tucović, Radosav. Dragi Jovanović i general Majsner na čelu policije u okupiranoj Srbiji. Analiza delatnosti Dragomira Jovanovića i Augusta Majsnera u okupiranoj Srbiji 1941–1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju, Čigoja štampa, 2022.
  • Vojinović, Aleksandar. NDH u Beograd. Zagreb: Aleksandar Vojinović i Naklada Pavičić, 1995.
  • Vojinović, Mileta. Putevi i raskršća. Sećanja i kazivanja 1941– Šabac: IKP Zaslon, 1998.
  • Zabranjeni očevi u ispovestima svoje dece. Priredio Miloslav Samardžić. Kragujevac: Pogledi, 2003.
  • Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, I–XIV. Beograd: Vojnoistorijski institut, 1954–1981.
  • Živković, Milutin. Nezavisna Država Hrvatska u Srbiji 1941. Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici (april–septembar 1941). Beograd: Društvo istoričara Srbije „Stojan Novaković“, 2018.
  • Živojinović, Dragoljub R. Kralj Petar I Karađorđević. U otadžbini 1903–1914. godine. Beograd: Zavod za udžbenike, 2009.