Categories

Vladimir Krivošejev, PhD
National Museum of Valjevo
Valjevo, Republic of Serbia

 

EPIDEMICS DURING WORLD WAR I IN THE RURAL AREA OF VALJEVO AND UŽICE REGIONS: CONTRIBUTION TO QUANTIFICATION OF WAR VICTIMS

Vol. XLII, 1/2024, pp. 45-64
https://doi.org/10.29362/ist20veka.2024.1.kri.45-64

 

ABSTRACT/RESUME:

In the years that preceded the World War I, the inhabitants of the rural areas of the west of Serbia, in Valjevo and Užice regions, died of natural causes, because of various accidents and wide range of non-epidemic diseases, but mostly of the consequences of local epidemic of different infectious diseases, primarily of pertussis, and then of scarlet fever and dysentery, as well as diphtheria, stomach typhus and measles, and during Balkan War II, in 1913, of cholera. At the beginning of the World War I, the situation did not change a lot, but diphtheria became primary cause of the death. Besides, it was expected to notice murdering the soldiers at the front, but, also, two widespread epidemics on the territories appeared: three kinds of typhus epidemics, stomach, spotted fever and a reversible type during 1915 and Spanish fever during 1918. On the basis of the death registers, it is noticed that in 34 villages of the analysed rural area, where 21483 peasants lived, the death was registered among 4852 of them, i. e. 22.59% of the inhabitants registered before the war, from January of 1914 to December of 1918. It is also noticed that 8.77% died of typhus and Spanish fever (5.27% of typhus, and 3.50% of the Spanish fever), 4.42% of other infectious diseases, and 9.40% of all other possible causes. If we exclude from the analysis two great epidemics, 13.81% of the inhabitants died, during five year war period, of all causes including local epidemics, while in the pre-war five year period, that was 12.95%. Regarding the fact that the results of the population census from 1910 and 1921, indicates that analysed territory had bigger demographic loss from the average for Serbia (18.47%:11.98%), it can be assumed Serbia lost about one fifth of the inhabitants during war years, from August of 1914 to November of 1918.

 

KEYWORDS: Serbia, Valjevo, Užice, World War I, epidemics, diseases, mortality, shortage of inhabitants

 

REFERENCES:

  • Arsić, Miroljub. „Crkvene matične knjige u zakonskim propisima Kneževine Srbije“. Arhivski pregled, br. 1–4, (1996/97) (izd. 2000), 52–59.
  • Bjelajac, Mile. „Ratni gubici Srbije u Prvom svetskom ratu – kontroverze oko brojeva“. Tokovi istorije, br. 1, (2021), 41–84. DOI: https://doi.org/10.31212/tokovi.2021.1.bje.41-84
  • Definitivni rezultati popisa stanovništva od 31. januara 1921. Sarajevo: Državna štamparija, 1932.
  • Jagodić, Miloš. „Procena demografskih gubitaka Srba u periodu 1910–1921”. Srpske studije, br.6, (2015), 11–65.
  • K. u. k. Ortsverzeichnis fur das von den k. u. k. Truppen besetzte Gebiet Serbiens. Belgrade, 1917.
  • Krivošejev, Vladimir. Epidemija španske groznice u Srbiji 1918–1919, sa posebnim osvrtom na valjevski kraj. Novi Sad – Beograd: Prometej – RTS Izdavaštvo, 2020.
  • Krivošejev, Vladimir. „Zagonetne lokalne epidemije dizenterije u Srbiji krajem leta i tokom jeseni 1918. godine”. Zbornik Matice srpske za istoriju, br. 105, (2022), 71–86.
  • Krivošejev, Vladimir. „Epidemije u Srbiji tokom ratova 1912–1918: prilog kvantifikaciji žrtava“. Baština, br. 58, (2022), 281–304. DOI: https://doi.org/10.5937/bastina32-36007
  • Krivošejev, Vladimir. „Epidemije u srpskom narodu i vojsci tokom balkanskih ratova 1912–1913. godine“. U: Zbornik naučnog skupa 110 godina od mobilizacije Gvozdenog puka u oslobodilačkim ratovima Srbije – Srpska vojska u istoriji i tradiciji, Prokuplje, 7–9. oktobar 2022. godine. Ur. Darko Žarić, u pripremi. Prokuplje, Narodni muzej Toplice, 2023.
  • Krivošejev, Vladimir. „Crkvene knjige umrlih kao izvor za kvantifikaciju epidemija u Srbiji : mogućnosti i problemi, sa posebnim osvrtom na epidemiju španske groznice“. U: Zbornik sa XIII kongresa istoričara medicine: 800 godina srpske medicine, Beograd: 15–18. novembar 2022., ur. Zoran Vacić, u pripremi. Beograd: Sekcija za istoriju medicine Srpskog lekarskog društva, 2023.
  • Mikić Dragan, Nedok Aleksandar i Branislav Popović. „Zarazne bolesti u srpskoj vojsci i narodu 1914. i 1915. godine“. U: Srpski vojni sanitet 1914–1915. godine. Urednici Aleksandar Nedok i Branislav Popović, 181–204. Beograd: Uprava za vojno zdravstvo Ministarstva odbrane Republike Srbije i Akademija medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva, 2010.
  • Mikić Dragan, Popović Branislav, Čekanac Radovan, Ćurčić Petar, Zeljković Jovo i Vidanović Miroslav. „Zarazne bolesti i rad srpskog vojnog saniteta na njihovoj prevenciji i lečenju na Solunskom frontu 1917–1918. godine“. Vojnosanitetski pregled, vol. 65 (2008 supl.), 59–69.
  • Milenković, Toma. Trstenik i okolina u Prvom svetskom ratu 1914–1918. Beograd: Institut za savremenu istoriju, 2007.
  • Milovanović, Milovan. ,,Sanitetske prilike u Srbiji za vreme Austro – ugarske okupacije od 1915–1918. godine“. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo, god. XXIII, br. 3–4, (1921), 132–134.
  • Mraović Marijana, Vignjević Zoran i Marinković Darko. „Uvodna studija“. U: Popis vojnih i civilnih gubitaka Kraljevine Srbije u ljudstvu u Prvom svetskom ratu: Arhivska građa Vojnog arhiva (CD izdanje). Beograd: Medija centar „Odbrana“, 2019, 5–25.
  • Nedok, Aleksandar. Valjevo – srpski ratni hirurški centar i grad-bolnica u epicentru velike epidemije 1914–1915. Valjevo: Narodni muzej Valjevo, 2017.
  • Nedok, Aleksandar. Rat Srbije sa Austrougarskom: rad srpskog vojnog saniteta. Novi Sad – Beograd: Prometej – RTS izdavaštvo – Arhiv Vojvodine, 2021.
  • Popović, Ljubodrag. „Prilozi za istoriju užičkog kraja u I svetskom ratu : gubici u stanovništvu od 1912–1918. godine“. Užički zbornik, br. 14, (1985), 137–158.
  • Popović, Ljubodrag. „Popis stanovništva Valjevskog okruga u I svetskom ratu“. Glasnik Istorijskog arhiva Valjevo, br. 34, (2000), 159–170.
  • Prethodni rezultati popisa stanovništva i domaće stoke u Kraljevini Srbiji: 31. decembra 1910. Beograd: Uprava državne statistike, 1911.
  • Stanojević, Vladimir. „Kolera u balkanskim ratovima 1912–1913“. U: Istorija srpskog vojnog saniteta – naše ratno sanitetsko iskustvo. Ur. Vladimir Stanojević, 309–313. Beograd, 1925 (reizdanje: Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar 1992).
  • „Zakon o uređenju sanitetske struke i čuvanju narodnog zdravlja“ iz 1881, u: Sanitetski zbornik zakona, uredaba, raspisa i prepisa, knj. 2, sv. 1, Beograd 1881, 91–104.
  • Životić, Aleksandar. „Doprinos srpske vojske savezničkoj pobedi u Prvom svetskom ratu“. U: Kraj rata, Srbi i stvaranje Jugoslavije, ur. Mihailo Vojvodić, 248–262. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, 2021.